การ “สอบท้องถิ่น” ถือเป็นหนึ่งในโอกาสสำคัญสำหรับผู้ที่ใฝ่ฝันอยากเป็นข้าราชการในระดับท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นการทำงานในองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) เทศบาล หรือองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) เพราะนอกจากจะได้ทำงานรับใช้ชุมชนแล้ว ยังมีความมั่นคงทางอาชีพ สวัสดิการที่ดี และเส้นทางความก้าวหน้าที่น่าสนใจ
แต่ก่อนจะไปถึงเส้นชัยนั้น ทุกคนต้องก้าวข้าม “ด่านแรก” ให้ได้ก่อน — นั่นคือ การสอบท้องถิ่น ภาค ก. ซึ่งเป็นการวัดความรู้ความสามารถทั่วไป เพื่อพิสูจน์ว่าคุณมีพื้นฐานที่เหมาะสมกับการเป็นข้าราชการหรือไม่
แม้หลายคนจะมองว่าการสอบภาค ก. เป็นเรื่องยาก เต็มไปด้วยข้อสอบวิเคราะห์ ข้อสอบกฎหมาย และข้อสอบภาษาไทยภาษาอังกฤษ แต่ความจริงแล้ว หากคุณเข้าใจ “โครงสร้างข้อสอบ” อย่างละเอียด รู้ว่าข้อสอบออกเนื้อหาอะไร เน้นหนักเบาแค่ไหน และวางแนวทางการเตรียมตัวได้อย่างถูกต้อง การสอบผ่านในครั้งเดียวก็ไม่ใช่เรื่องไกลเกินเอื้อมเลย
บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกถึงโครงสร้างการสอบท้องถิ่น ภาค ก. แบบละเอียดที่สุด พร้อมทั้งวิเคราะห์แนวข้อสอบที่มักออกบ่อยที่สุด เพื่อช่วยให้คุณวางแผนการอ่านหนังสืออย่างตรงจุด เก็บคะแนนได้อย่างมีประสิทธิภาพ และพิชิตภาค ก. ได้อย่างภาคภูมิ
หากคุณพร้อมแล้ว มาเริ่มต้นเข้าใจสนามสอบนี้ไปด้วยกัน เพื่อเปลี่ยนความฝันในการเป็นข้าราชการท้องถิ่น ให้กลายเป็นความจริงในเร็ววัน!
โครงสร้างข้อสอบท้องถิ่น ภาค ก. คืออะไร?
ข้อสอบท้องถิ่น ภาค ก. เป็นการวัด “ความรู้ความสามารถทั่วไป” ที่จำเป็นสำหรับข้าราชการส่วนท้องถิ่น ไม่ว่าคุณจะสอบตำแหน่งใด เช่น เจ้าหน้าที่ธุรการ นักพัฒนาชุมชน นักวิเคราะห์นโยบายและแผน หรือนิติกร คุณจะต้องสอบผ่านภาค ก. ก่อนจึงจะมีสิทธิ์สอบภาค ข. และภาค ค.
โครงสร้างข้อสอบภาค ก. แบ่งออกเป็น 4 ส่วนหลัก ได้แก่:
- ความสามารถในการศึกษา วิเคราะห์ และสรุปเหตุผล
- ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการ
- ภาษาไทย
- ภาษาอังกฤษ
ข้อสอบท้องถิ่นทุกวิชาจะออกเป็นข้อสอบแบบปรนัย (Multiple Choice) 4 ตัวเลือก และมีคะแนนรวมเต็ม 100 คะแนน
ผู้สอบจะต้องทำข้อสอบทุกหมวดภายในเวลาที่กำหนดรอบเดียว ดังนั้น การบริหารเวลาในการสอบแต่ละวิชาจึงมีความสำคัญไม่น้อย
รายละเอียดเนื้อหาในแต่ละหมวด
ความสามารถในการศึกษา วิเคราะห์ และสรุปเหตุผล
ในหมวดนี้ ข้อสอบท้องถิ่นจะวัดความสามารถในการคิดเชิงตรรกะ วิเคราะห์ข้อมูล และหาข้อสรุปที่เหมาะสมจากข้อมูลที่กำหนดมาให้
ลักษณะข้อสอบที่พบได้บ่อยคือ การอ่านบทความหรือข่าวสารสั้น ๆ แล้วเลือกคำตอบที่สรุปใจความได้ดีที่สุด รวมไปถึงโจทย์อนุกรมตัวเลข ตรรกศาสตร์ อุปมาอุปไมย และการวิเคราะห์ข้อมูลจากตารางหรือกราฟ
ผู้ที่อยากทำคะแนนดีในหมวดนี้ ต้องฝึกวิเคราะห์ข้อมูลอย่างมีเหตุผล และจับประเด็นสำคัญจากข้อความได้อย่างรวดเร็ว
ความรู้พื้นฐานในการปฏิบัติราชการ
หมวดนี้ถือเป็น “หัวใจสำคัญ” ของการสอบท้องถิ่นภาค ก.
ข้อสอบจะวัดความรู้เกี่ยวกับกฎหมาย ระเบียบ และหลักการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการทำงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น:
- รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560
- พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534
- พ.ร.บ.องค์การบริหารส่วนจังหวัด พ.ศ. 2540
- พ.ร.บ.เทศบาล พ.ศ. 2496
- พ.ร.บ.สภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล พ.ศ. 2537
- พ.ร.บ.กำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจ พ.ศ. 2542
- พ.ร.บ.ระเบียบบริหารงานบุคคลส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542
- ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยงานสารบรรณ
- พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์การบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี
แนวข้อสอบส่วนนี้มักถามเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โครงสร้างอำนาจหน้าที่ของ อบจ., เทศบาล และ อบต. รวมถึงขั้นตอนการบริหารงานและการกระจายอำนาจตามกฎหมาย
การอ่านสรุปกฎหมายแบบย่อ และการทำแบบฝึกหัดแนวข้อสอบจริง จะช่วยเสริมความเข้าใจและทำคะแนนหมวดนี้ได้ดีขึ้น
ภาษาไทย
หมวดนี้จะวัดความสามารถในการใช้ภาษาไทยอย่างถูกต้อง เหมาะสม และมีประสิทธิภาพ
แนวข้อสอบที่พบบ่อย ได้แก่:
- การอ่านจับใจความจากบทความสั้น
- การเรียงลำดับข้อความให้สมบูรณ์
- การเลือกใช้คำหรือกลุ่มคำให้ถูกต้อง
- การวิเคราะห์ความหมายของคำหรือสำนวนไทย
การฝึกอ่านบทความแล้วจับใจความสำคัญได้เร็ว เป็นกุญแจสำคัญสำหรับการทำคะแนนในหมวดภาษาไทย
ภาษาอังกฤษ
ภาษาอังกฤษในข้อสอบท้องถิ่นไม่ได้ยากจนเกินไป เน้นพื้นฐานที่จำเป็นต่อการทำงานราชการ เช่น:
- อ่านบทความภาษาอังกฤษสั้น ๆ แล้วตอบคำถาม
- การเลือกใช้คำศัพท์และวลีให้ถูกต้อง
- ไวยากรณ์ภาษาอังกฤษเบื้องต้น เช่น การใช้กริยา (Tense) คำบุพบท (Preposition)
การเตรียมตัวสอบท้องถิ่นหมวดภาษาอังกฤษสามารถทำได้โดยการฝึกอ่านบทความง่าย ๆ เป็นประจำ และทบทวนไวยากรณ์พื้นฐาน
วิเคราะห์แนวข้อสอบท้องถิ่นภาค ก. (แนวโน้มปี 2567 และ 2568)
จากแนวข้อสอบท้องถิ่นในช่วง 5 ปีหลัง แนวโน้มปี 2567 และ 2568 มีประเด็นที่น่าสนใจดังนี้:
- ข้อสอบกฎหมายท้องถิ่น จะยังคงมีสัดส่วนมาก และอาจมีการเน้นข้อสอบที่วัดความเข้าใจในหลักการ (ไม่ใช่แค่ท่องจำ) เช่น การตีความบทบาทหน้าที่ตามกฎหมาย ไม่ใช่เพียงถามตรง ๆ ว่ามาตราใดกล่าวอะไร
- ข้อสอบวิเคราะห์ข้อมูล เช่น ตาราง กราฟ อนุกรมตัวเลข จะเพิ่มน้ำหนักขึ้น เนื่องจากต้องการวัดการคิดวิเคราะห์อย่างมีเหตุผล
- ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ยังคงเน้นการอ่านจับใจความและการสรุปเนื้อหา ซึ่งเป็นทักษะสำคัญในการทำงานเอกสารราชการ
กล่าวได้ว่า ข้อสอบท้องถิ่นในปัจจุบันไม่ได้มุ่งวัดแค่ “ความจำ” แต่ต้องวิเคราะห์ และประยุกต์ความรู้ได้จริง
ความแตกต่างระหว่าง “ข้อสอบเชิงวิเคราะห์” และ “ข้อสอบเชิงจำ” ในการสอบท้องถิ่น
ในการสอบท้องถิ่น ภาค ก. ผู้สมัครหลายคนมักตั้งคำถามว่า ข้อสอบเน้นวิเคราะห์จริง ๆ หรือแค่ท่องจำ?
คำตอบคือ: ทั้งสองอย่างมีอยู่ในข้อสอบ แต่สัดส่วนกำลังเปลี่ยนแปลง
ในอดีต ข้อสอบท้องถิ่นส่วนใหญ่มักเน้นไปที่การ “ท่องจำ” เช่น จำมาตรา จำข้อกฎหมายตรงตัว แต่ในช่วงหลัง ๆ มานี้ รูปแบบข้อสอบเริ่มปรับแนวทางมาสู่การ “วัดการวิเคราะห์” และ “วัดความเข้าใจในสาระสำคัญ” มากขึ้น
ยกตัวอย่าง: แทนที่จะถามตรง ๆ ว่า “ตาม พ.ร.บ. อบต. ผู้บริหารสูงสุดของ อบต. คือใคร” ซึ่งตอบได้ง่าย ๆ ว่า “นายก อบต.” ข้อสอบในปัจจุบันอาจถามสถานการณ์ เช่น
“หากนายก อบต. ไม่ปฏิบัติหน้าที่โดยไม่มีเหตุผลสมควร ใครมีอำนาจสั่งการแทนในระหว่างนั้น?”
ซึ่งต้องอาศัยความเข้าใจโครงสร้างอำนาจตามกฎหมาย ไม่ใช่แค่จำชื่อตำแหน่ง
แนวข้อสอบเชิงสถานการณ์เริ่มมีบทบาทมากขึ้น
นอกจากข้อสอบเชิงวิเคราะห์แบบข้อความสั้น ๆ แล้ว แนวข้อสอบเชิงสถานการณ์ (Situation-based Questions) ก็กำลังถูกเพิ่มเข้าในข้อสอบท้องถิ่นภาค ก. หลายสนามสอบ
ตัวอย่างเช่น: หากคุณเป็นเจ้าหน้าที่ในองค์การบริหารส่วนตำบล และพบว่ามีผู้มาเสนอผลประโยชน์เพื่อแลกกับการอนุมัติใบอนุญาตก่อสร้าง คุณควรทำอย่างไร?
แนวข้อสอบแบบนี้ไม่ได้ต้องการแค่รู้กฎหมายเท่านั้น แต่ยังวัด “จริยธรรม” และ “การตัดสินใจตามหลักราชการที่ดี” ด้วย
ดังนั้นในการเตรียมตัวสอบท้องถิ่นยุคใหม่ ต้องไม่ละเลยเรื่อง “เจตคติที่ดีของข้าราชการ” ด้วย
เคล็ดลับการอ่านหนังสือให้ตรงจุด
- เริ่มจากวิชาความรู้พื้นฐานในการปฏิบัติราชการ เพราะเนื้อหากว้างและคะแนนสูง ควรอ่านสรุปกฎหมายและฝึกทำแนวข้อสอบ
- ฝึกวิเคราะห์ข้อมูล เช่น อ่านข่าวเศรษฐกิจ หรือการแปลความหมายกราฟ/ตาราง
- อ่านบทความไทยและอังกฤษสั้น ๆ ทุกวัน เพื่อเสริมทักษะการจับใจความ
- ทำข้อสอบจริงเสมือนสอบ ฝึกทำข้อสอบเก่าหรือแนวข้อสอบจับเวลาให้ได้ภายในเวลาที่กำหนด
- เน้นจุดที่ออกบ่อยก่อน อย่าเสียเวลาอ่านเนื้อหาที่ยากเกินจำเป็น หรือไม่ค่อยออกสอบ
เรามาลองเจาะลึกแนวข้อสอบในแต่ละหมวดกัน
ความสามารถในการศึกษา วิเคราะห์ และสรุปเหตุผล
ในส่วนนี้ข้อสอบท้องถิ่นจะวัดการคิดวิเคราะห์อย่างแท้จริง ไม่ใช่แค่การจำสูตรหรือความรู้สำเร็จรูป แต่ต้องสามารถมองข้อมูลอย่างเป็นระบบ และเชื่อมโยงข้อมูลได้
ตัวอย่างแนวข้อสอบที่พบได้บ่อย:
- การสรุปความจากบทความข่าว
- การหาเหตุผลจากเหตุการณ์ที่กำหนด
- การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูลในตาราง หรือกราฟ
- การหาข้อสรุปที่ “สอดคล้องมากที่สุด” หรือ “ผิดน้อยที่สุด”
ตัวอย่างโจทย์:
มีการสำรวจพบว่า จำนวนผู้สูงอายุในตำบล A เพิ่มขึ้น 20% ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา ข้อสรุปใดน่าจะถูกต้องมากที่สุด?
- ตำบล A มีอัตราการเกิดสูง
- ตำบล A มีประชากรสูงวัยเพิ่มขึ้น
- ตำบล A มีอัตราตายสูง
- ตำบล A มีการย้ายถิ่นสูง
วิเคราะห์: ตัวข้อมูลชัดว่าผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ➔ สรุปที่สอดคล้องที่สุดคือข้อ 2
เคล็ดลับสำหรับหมวดนี้:
- อ่านเนื้อหาให้เข้าใจอย่างลึก ไม่จับผิดแค่คำในโจทย์
- ฝึกวิเคราะห์บทความ ข่าว หรือบทสนทนาสั้น ๆ ทุกวัน
- ฝึกทำข้อสอบตรรกศาสตร์ และการอ่านตารางข้อมูลเชิงตัวเลข
ความรู้พื้นฐานในการปฏิบัติราชการ
หลายคนพลาดคะแนนในหมวดนี้ เพราะอ่านกฎหมายแบบท่องจำโดยไม่เข้าใจแก่นจริง ๆ
แนวข้อสอบในหมวดนี้มักเป็นแบบ:
- ถามเกี่ยวกับ “บทบาทและหน้าที่” ขององค์กร เช่น อบจ. ทำอะไรได้บ้าง?
- ถามเกี่ยวกับ “กระบวนการทางราชการ” เช่น การแต่งตั้งโยกย้าย การสั่งการภายในหน่วยงาน
- ถาม “หลักการกระจายอำนาจ” ตามกฎหมาย
ตัวอย่างแนวโจทย์:
ข้อใดกล่าวถึงหน้าที่ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดได้ถูกต้องที่สุด?
วิเคราะห์:
ต้องเข้าใจว่า อบจ. เน้นการพัฒนาท้องถิ่นในระดับจังหวัด เช่น การศึกษา ถนนสาธารณะ การส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่น ฯลฯ
เคล็ดลับสำหรับหมวดนี้:
- อย่าอ่านกฎหมายแบบละเอียดทุกมาตรา ให้อ่าน “สาระสำคัญ” เช่น จุดประสงค์ของกฎหมายแต่ละฉบับ
- ใช้วิธีทำ “Mindmap” เชื่อมโยงบทบาทองค์กรต่าง ๆ ว่าใครทำหน้าที่อะไร
- ทำสรุปแบบ bullet point เอาไว้ทบทวนได้สะดวก
ภาษาไทย
หลายคนมักประมาทหมวดภาษาไทย ทั้งที่จริง ๆ แล้วข้อสอบมีความซับซ้อนในเชิงการตีความอยู่มาก
แนวข้อสอบที่พบบ่อยได้แก่:
- ให้บทความยาว ๆ แล้วถามใจความสำคัญ
- ให้ประโยคแล้วถามว่าใช้คำเชื่อมถูกหรือไม่
- เรียงประโยคให้ได้ความหมายสมบูรณ์ที่สุด
ตัวอย่างแนวโจทย์:
อ่านบทความ แล้วตอบว่า “ข้อสรุปของบทความนี้คืออะไร?”
เคล็ดลับสำหรับหมวดนี้:
- ฝึกอ่านบทความข่าวแล้วสรุปใจความหลักใน 3–5 ประโยค
- ฝึกมองความสัมพันธ์ของประโยค เช่น เหตุ–ผล, เปรียบเทียบ, สรุป
- ทบทวนหลักภาษาไทยเบื้องต้น เช่น อักษรนำ สำนวนไทย
ภาษาอังกฤษ
ภาษาอังกฤษในการสอบท้องถิ่นไม่ได้ยากแบบข้อสอบมหาวิทยาลัย แต่ก็ไม่ควรประมาท
แนวข้อสอบที่พบบ่อย:
- อ่านบทความสั้นแล้วตอบคำถาม (ประมาณ 5–7 บรรทัด)
- ถามคำศัพท์ในบริบท เช่น คำว่า “efficient” หมายถึงอะไร
- เติมคำในช่องว่างให้ประโยคสมบูรณ์
ตัวอย่างแนวโจทย์:
The main purpose of the passage is to:
- Inform
- Persuade
- Entertain
- Criticize
เคล็ดลับสำหรับหมวดนี้:
- ฝึกอ่านบทความสั้น ๆ ภาษาอังกฤษทุกวัน เช่น ข่าวสั้น, โฆษณา, บทความไลฟ์สไตล์
- ท่องจำ 300–500 คำศัพท์พื้นฐานที่ออกสอบบ่อย
- ฝึกทำแบบฝึกหัดแกรมมาร์พื้นฐาน เช่น Tense, Subject-Verb Agreement
เคล็ดลับ “Super Practice” สำหรับการฝึกฝน เพื่อพิชิตสอบท้องถิ่น
Super Practice หมายถึงการฝึกทำข้อสอบให้เสมือนสอบจริง เพื่อเพิ่มทักษะและความเร็วพร้อมกัน
แนวทางคือ:
- ตั้งเวลา 2 ชั่วโมงเหมือนจริง
- ทำข้อสอบทั้ง 100 ข้อรวดเดียว ห้ามหยุด
- ห้ามใช้มือถือหรือเช็คเฉลยระหว่างทำ
- เมื่อหมดเวลาให้ตรวจคำตอบทันที
- วิเคราะห์จุดอ่อนว่าเรื่องไหนผิดบ่อย
- วางแผนอ่านซ้ำในเรื่องที่ผิดมากที่สุด
การทำแบบนี้สัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง จะทำให้คุณ “แกร่ง” กว่าคนทั่วไปอย่างชัดเจน
และจงจำใว้ วิธีบริหารเวลาในห้องสอบจริง
หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่จะทำให้พิชิตสอบท้องถิ่นได้ก็คือ การบริหารเวลา
เทคนิคง่าย ๆ คือ:
- แบ่งเวลาทำข้อสอบตามจำนวนข้อ เช่น ถ้ามี 100 ข้อ และเวลาสอบ 2 ชั่วโมง ➔ ข้อหนึ่งใช้เวลาไม่เกิน 1–1.2 นาที
- วิชาที่ถนัด ➔ ทำก่อน เพื่อเก็บคะแนน
- เจอข้อสอบยาก ➔ ข้ามไปก่อน แล้วกลับมาทำใหม่
- เผื่อเวลา 10–15 นาทีสุดท้ายสำหรับตรวจคำตอบ
Checklist การเตรียมตัวตามหมวดวิชา
- [✔] อ่านสรุปกฎหมายราชการท้องถิ่นครบทุกฉบับ
- [✔] ฝึกทำข้อสอบวิเคราะห์ข้อมูล ตาราง กราฟ
- [✔] ทบทวนเทคนิคจับใจความภาษาไทย
- [✔] ท่องศัพท์ภาษาอังกฤษพื้นฐาน 300 คำ
- [✔] ฝึกจับเวลาทำข้อสอบเสมือนจริงสัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง
สรุป
การเข้าใจโครงสร้างข้อสอบท้องถิ่น ภาค ก. ไม่ใช่แค่รู้ว่าต้องสอบอะไร แต่ต้องรู้ “น้ำหนัก” ของเนื้อหาในแต่ละส่วน รู้ว่าหมวดไหนควรเน้นมากเป็นพิเศษ และหมวดไหนควรเก็บคะแนนให้ได้ง่าย ๆ เพื่อเพิ่มโอกาสสอบผ่านในภาพรวม
หากคุณอยากเข้าใจอย่างลึกซึ้งว่าทำไมเราต้องสอบท้องถิ่น และข้อสอบท้องถิ่นสะท้อนอะไรเกี่ยวกับความพร้อมของผู้เข้าสมัคร สามารถดูเพิ่มเติมได้จากบทความ “เข้าใจข้อสอบท้องถิ่น” เพื่อเข้าใจเป้าหมายของการสอบให้ถ่องแท้ยิ่งขึ้น
หากคุณเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้ วางแผนอย่างถูกต้อง ฝึกทำข้อสอบเสมือนจริง วิเคราะห์แนวข้อสอบที่ออกบ่อย และอ่านเนื้อหาอย่างตรงจุด การพิชิต “สอบท้องถิ่น” ภาค ก. ก็ไม่ใช่เรื่องไกลเกินเอื้อมแน่นอน
การพิชิต “สอบท้องถิ่น” ภาค ก. ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการอ่านหนังสือเยอะที่สุด แต่ขึ้นอยู่กับการอ่านอย่างมีระบบ วางแผนการเรียนอย่างมีกลยุทธ์ และฝึกทำข้อสอบอย่างจริงจังสม่ำเสมอ
เมื่อคุณเข้าใจโครงสร้างข้อสอบท้องถิ่น วิเคราะห์แนวทางข้อสอบได้อย่างแม่นยำ และมีวินัยในการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง
ในวันสอบจริง คุณจะพบว่า ข้อสอบไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด แต่กลับกลายเป็นโอกาสที่คุณพร้อมคว้าไว้ด้วยความมั่นใจ
และจำไว้อยู่เสมอว่า —
“คนที่เข้าใจสนามสอบอย่างลึกซึ้ง จะมีโอกาสชนะตั้งแต่ยังไม่เริ่มทำข้อแรก”